Artikel 1 lid 1 van de Wet CAO luidt als volgt: "Onder collectieve arbeidsovereenkomst wordt verstaan de overeenkomst, aangegaan door een of meer werkgevers of een of meer verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid van werkgevers en een of meer verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid van werknemers, waarbij voornamelijk of uitsluitend worden geregeld arbeidsvoorwaarden, bij arbeidsovereenkomsten in acht te nemen."
Een cao is een collectieve arbeidsovereenkomst. Deze overeenkomst komt tot stand tussen werknemersverenigingen en werkgeversverenigingen. Het woord “collectieve” doet vermoeden dat de arbeidsovereenkomst niet individueel met de werknemer wordt gesloten. Dit is ook juist, een collectieve arbeidsovereenkomst wordt in de praktijk gesloten tussen:
- een of meer werkgevers of een of meer verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid van werkgevers; en
- een of meer verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid van werknemers.
De cao die gesloten is met een of meer (individuele) werkgevers, voornamelijk grote bedrijven, wordt een "ondernemings-cao" genoemd. De cao die gesloten is met een of meer werkgeversverenigingen, waarvan werkgevers lid zijn, wordt een "bedrijfstak-cao" genoemd.
Een cao kan niet tot stand komen zonder werknemersverenigingen (met volledige rechtsbevoegdheid). De werknemers op wie de cao van toepassing is zijn de betrokkene bij de cao. Ook de werkgevers zijn betrokkene bij de cao, omdat zij mensen in dienst hebben die onder de werkingssfeer van de cao vallen.
Gebonden aan een cao
De “gebondenheid” is het uiteindelijke criterium om vast te stellen wie onder een cao valt. Als een werknemer aan een cao gebonden is, maakt de cao in beginsel deel uit van de individuele arbeidsovereenkomst. Het criterium "gebondenheid" is samengesteld uit twee elementen: "cao-partij of lid van een cao-partij" en "betrokken bij de cao". Als beide aanwezig zijn, dan zijn een werkgever en/of werknemer gebonden aan deze cao.
Vaak zijn vele of zelfs alle werknemers van de gebonden werkgevers geen lid van een werknemersvereniging. Zij kunnen door de wet toch gebonden verklaard worden, tenzij de cao hen van gebondenheid uitsluit.
Individuele werkgevers en werknemers kunnen aan een cao gebonden zijn wanneer zij betrokken zijn bij de cao én die cao algemeen verbindend is verklaard. In dat geval worden werkgever en werknemer dus geheel buiten hun toedoen, toestemming of betrokkenheid bij de totstandkoming van de cao, toch gebonden. Om de flexibiliteit toch te waarborgen kunnen werkgevers en werknemersvereniging een eigen ondernemings-cao overeenkomen.