Na een scheiding of na de beëindiging van een geregistreerd partnerschap moeten er vaak afspraken worden gemaakt over de partneralimentatie en de kinderalimentatie. Er komt heel wat bij kijken om te bepalen of er alimentatie moet worden betaald en wat precies de hoogte van het aan alimentatie te betalen bedrag behoort te zijn. De draagkracht van de betalende partner en de behoefte van de andere partner en/of de kinderen worden tegen elkaar worden afgewogen in een ingewikkelde rekensom. Zo zijn bijvoorbeeld niet alleen het inkomen van beide partners en de hoogte van de woonlasten van belang maar ook zaken als ziektekosten, kosten voor kinderopvang en eventuele schulden.
Een houvast bij de vaststelling van de hoogte van de alimenatie
Om rechters een houvast te geven bij het vaststellen van de alimentatie, heeft de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (de NVvR) de zogeheten Tremanormen opgesteld. De Tremanormen zijn vernoemd naar het tijdschrift voor de rechterlijke macht, TREMA, en bieden duidelijke richtlijnen voor het bepalen van de hoogte van de alimentatie. Ze worden ook wel aangeduid als het ‘rapport Alimentatienormen’ of het 'Tremarapport'.
De Tremanormen zijn vastgesteld door een selecte groep deskundigen en kunnen houvast bieden bij het berekenen van de draagkracht en de behoefte van de voormalige partners. Ze worden gehanteerd bij zowel het berekenen van de partneralimentatie als bij het berekenen van de kinderalimentatie.
In de wettelijke bepalingen voor het vaststellen van het bedrag dat aan alimentatie moet worden betaald, worden de draagkracht van de onderhoudsplichtige (wat de persoon die alimentatie moet betalen ook daadwerkelijk kán betalen) en de behoefte van de onderhoudsgerechtigde (wat de partner of het kind die recht heeft op partneralimentatie of kinderalimentatie nodig heeft) genoemd. Ze geven echter niet aan hoe de rechter die daadkracht (draagkracht) en die behoefte precies kan vaststellen. Voor een dergelijk praktische invulling kan de rechter dus het Tremarapport raadplegen.
Een rechter is overigens niet verplicht om de Tremanormen te volgen bij het vaststellen van de alimentatie. Als het oordeel van de rechter je niet bevalt kun je je dus niet zomaar beroepen op de Tremanormen. Wel is het overigens zo dat bijna alle rechters de Tremanormen als uitgangspunt gebruiken.
Onder welke omstandigheden wordt er afgeweken van de Tremanormen?
De voormalige partners mogen altijd met elkaar rond de tafel gaan zitten om afspraken te maken over de alimentatie. Zij kunnen dus ook onderling bekijken welk bedrag er aan alimentatie betaald moet gaan worden.
Een rechter zal vervolgens toetsen of het bedrag aan alimentatie, zoals dat is aangevoerd door de betrokkenen, redelijk is. Hiervoor kijkt de rechter of de hoogte van de alimentatie, de draagkracht van degene die de alimentatie gaat betalen en de behoefte van degene die de alimentatie ontvangt, met elkaar in balans zijn. Als het voorgestelde bedrag zoals dat heet ‘redelijk en billijk’ is, dan zal de rechter hier vaak mee instemmen zelfs al is de afspraak een afwijking van de Tremanormen.
Een rechter houdt bij het vaststellen van de alimentatie rekening met allerlei belangrijke factoren. De Tremanormen zijn uitsluitend gericht op financiële factoren: de draagkracht van de onderhoudsplichtige partner en de behoefte van de onderhoudsgerechtigde partner of kinderen.
De rechter kan echter ook rekening houden met persoonlijke factoren en deze kunnen zó zwaar wegen dat ze bepalend zijn voor het uiteindelijke oordeel over de hoogte van de alimentatie. Daar kan bijvoorbeeld sprake van zijn als de meest draagkrachtige partner jarenlang systematisch mishandeld is geweest door de behoeftige partner. De rechter kan dan van mening zijn, dat het niet redelijkerwijs kan worden verlangd van de mishandelde partner, die zoveel heeft geleden onder het gedrag van de andere partner, dat hij of zij moet opdraaien voor het levensonderhoud van iemand die zo’n slechte partner was. De uitkomst van een berekening op basis van de Tremanormen is in zo’n geval niet relevant.