Eerder gemaakte afspraken moet in beginsel te allen tijde worden nagekomen. In sommige (uitzonderlijke) gevallen kan op eerder gemaakte afspraken worden teruggekomen of deze te wijzigen. Voor deze eenzijdige wijzigingsmogelijkheid moet voldoende grond aanwezig zijn. In zijn algemeenheid kan worden gezegd dat het eenzijdig wijzigen van afspraken mogelijk is op de volgende gronden:
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- Redelijk en billijkheid
- Goed werknemerschap
- Onvoorziene omstandigheden
- Wet aanpassing arbeidsduur
- Deeltijdsontslag
- Wijzigingsontslag
Eenzijdig wijzigingsbeding
Een wijzigingsbeding is een onderdeel van een overeenkomst waarin met zoveel woorden staat dat de werkgever eenzijdig (de werkgever hoeft dan geen toestemming aan de werknemer te vragen) de arbeidsovereenkomst (gedeeltelijk) mag wijzigen. In veel gevallen zal een wijziging zoals een loonsverhoging niet tot veel ophef leiden maar wanneer de voorgenomen wijziging voor de werknemer nadelig uitvalt kan de rechter de gewenste wijziging afkeuren. Om een wijziging te mogen doorvoeren moet volgens de wet aan een aantal voorwaarden worden voldaan.
De voorwaarden zijn:
- Schriftelijkheid.
- Zwaarwichtig belang.
Schriftelijkheid
Een wijzigingsbeding moet volgens de wet schriftelijk zijn overeengekomen. Op deze manier kan bij discussie (achteraf) makkelijker worden vastgesteld of de werknemer op de hoogte is of moest zijn van de mogelijkheid van de werkgever om de overeenkomst eenzijdig te wijzigen.
Zwaarwichtig belang
Wanneer de arbeidsovereenkomst een eenzijdig wijzigingsbeding bevat en de werkgever wil op grond van dit eenzijdig wijzigingsbeding de arbeidsovereenkomst (gedeeltelijk) wijzigen, moet de werkgever daarvoor een ‘zodanig zwaarwichtig belang’ hebben.
Van een zwaarwichtig belang is sprake wanneer het belang van de werknemer (om de arbeidsovereenkomst ongewijzigd in stand te laten) naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid moet wijken voor het “zwaarwichtige belang” dat de werkgever dient. Van een dergelijk “zwaarwegend belang” kan sprake zijn wanneer het financieel erg slecht gaat met het bedrijf waardoor er gesneden moet worden in de bijvoorbeeld de loonkosten of het personeelsbestand.
In zo’n geval is het dus mogelijk om een arbeidsovereenkomst eenzijdig te wijzigen. Het feit dat een werknemer de arbeidsovereenkomst waarin de werkgever het recht houdt de overeenkomst eenzijdig te wijzigen maakt niet dat een wijziging zonder zwaarwegend belang standhoudt op het moment dat de werknemer de wijziging aanvecht.